تکامل بسته بندی در تمام جهان از اواخر قرن بیستم تا به امروز
تکامل بسته بندی
در کنار ظهور مواد جدید بسته بندی، تغییراتی نیز در شیوه زندگی و خرید مردم رخ داد. مغازه های کوچک قدیم با گستره انتخابی محدودشان، دیگر کافی نبود.
تولیدکنندگان، بطور افزاینده ای، کالاهای خود را جهت توزیع در سطح کشور تولید می کردند. در 1879، وول ورث اولین فروشگاه «پنج و ده» را افتتاح کرد که جد سوپرمارکت های مدرن امروزی می باشد. استفاده از یخچال به تدریج در همه جا متداول می شد. پیش از این صنعتگران خود محصولات خود را می فروختند و بنابراین، می توانستند در رابطه با انواع کالاهای موجود قابل انتخاب و یا این که چگونه می توان از یک کالا به بهترین نحو استفاده کرد، توضیحاتی دهند.
اما در این دوران، دیگر مغازه‌داری وجود نداشت تا مشتری را در خرید یاری کند و یا او را تحت تاثیر قرار دهد.
طرح و گرافیک بسته بندی
فروشگاه ها با هزاران کالا، انباشته از مردمی شدند که اطلاعات بسیار اندک و یا حتی هیچ اطلاعی از کالاها و کاربردهایشان نداشتند. مشتری رودررو با بسته بندی بود و درنتیجه نقش های انگیزشی و اطلاع رسانی بسته بندی اهمیت ویژه ای یافتند:
- بسته بندی باید به خریدار اطلاعات می داد.
- بسته بندی باید کالا را می فروخت.
طرح و گرافیک بسته بندی، ناگهان تبدیل به چیزی بیش از یک تصویر زیبا شد. یک تخصص تمام عیار جدید یعنی طراحی بسته بندی، زاده شد. انتقال از بسته بندی فله به بسته بندی مجزای کالا و همچنین اتفاق از مغازه های همه چیز فروش به سوپرماکت ها همچنان ادامه داشت، مگر در دوره ای کوتاه در خلال جنگ جهانی دم که به خاطر کمبودهای آن زمان این انتقالات دچار وقفه شد.
بسته بندی در اواخر قرن بیستم
خوراکی های آماده (Fast-food) در دهه 1950 به بازار آمدند و تقاضاهایی برای انواع جدید بسته بندی ایجاد کردند. مصرف کنندگان برای اولین بار بسته بندیهای یکبار مصرف قابل دور انداختن را تجربه کردند و این در حالی بود که تولید خوراکهایی آماده نیازمند حجم حجم زیاد خوراک آماده طبخ در بسته بندیهای خاص خود بود. خوراکهای آماده متداول شدند و به زودی مراقبتهای بهداشت عمومی گسترش یافت.
دهه 1950
در دهه 1950 همچنین شاهد رشد بسته بندیهای راحت و بسته بندیهای مواد غذایی آماده بود که از بین آنها می توان به مخلوط آماده کیک، شامهای تلویزیونی، خوراکیهایی که در بسته بندی خود قابلیت جوشیدن داشتند و مواد آماده گوشتی اشاره کرد. یک فن آوری فوق العاده رو به رشد، پلاستیکهای مشتق از مواد پتروشیمی را به عنوان مصالح ساخت بسته بندی در اختیار طراحان بسته بندی قرار داد.
دهه 1970
در دهه 1970 و اوایل 1980 تغییرات متعددی رخ داد که بسیاری از آنها به صورت قانون درآمد برای برخی کالاها استفاده از دربندیهای مقاوم در مقابل دسترسی کودکان اجباری شد. برای برخی دیگر دربندهایی که دستکاری در محصول را نشان می‌داد پا به عرصه گذاشت. قوانین برچسب زنی، درج فهرست مواد سازنده کالا را ضروری ساخت.
دهه های آخر قرن بیستم شاهد تغییرات سریعی بود. سن جمعیت بالا رفت و بسیاری از عادات اجتماعی تغییر یافتند. خانواده‌ها کوچکتر شدند. لوازم خانگی مخصوص افراد مجرد متداول شد. زن خانه دار سنتی تنها یادگاری از گذشته بود، زیرا هر دو شریک زندگی به دنبال ارتقاء حرفه ای و سطح درآمد بالا بودند. اگر در عرض 5 دقیقه همه چیز آماده نباشد، آنها دیگر آن را نمی خواهند و اگر غذا یشتر از یک بشقاب باشد سر درگم می شوند.
بسته بندی مدرن
با نگاهی به گذشته تحولات تاریخی قابل درک و واضح خواهند شد. این که همه آنها تاثیری بر روش خرید، مصرف و بسته بندی کالاها داشته اند نیز آشکار می شود. آن چه چندان واضح نیست این است که آینده چه تغییراتی را با خود خواهد آورد. نیازها، بازار و شرایط آینده است که همواره باید مورد توجه متخصصان بسته بندی قرار گیرد.
ترکیب، نیازها، شکل زندگی، دریافتها و خواسته های جامعه مصرف کننده همواره در حال تغییر است. یک متخصص بسته بندی باید از این تغییرات آگاه باشد و خود را با آنها همگام سازد وگرنه به تاریخ خواهد پیوست.
بسته بندی در جهان
تا این جا در این بحث به بسته بندی اولیه و تکامل کارکردهای بسته بندی اشاره کردیم. با وجود این، پیشرفت بشر در قسمتهای مختلف جهان به گونه ای بوده است که هم اکنون نیز می توان عملاً هر یک از مراحل تکامل جامعه و بسته بندی را در گوشه ای از جهان دید.
به عبارت دیگر، در حالی که یک متخصص بسته بندی در یک کشور بسیار پیشرفته بر سر انتخاب نوع بسته بندی با خود کلنجار می رود، گروههای بازاریابی گرانقیمت را به کار می گیرد تا تصاویری خلق کنند تا خریدار را به سمت کالایی خاص سوق دهد و وقت فراوانی را صرف گرافیک می کند.
در یک کشور کمتر پیشرفته مصرف کنندگان از این که غذایی برای خوردن دارند خوشحال هستند و به بسته بندی آن هیچ توجهی نمی کنند و حتی در مواردی مصرف کننده، بسته بندی را با خود می‌آورد و یا این که غذا را در همان محل تولید مصرف می کند، درست مثل آن چه 2000 سال پیش اتفاق می افتاد.
دست اندرکاران بسته بندی در کشورهای پیشرفته تر گاهی اوقات هنگام کار با کشورهای کمتر پیشرفته دچار مشکل می‌شوند، به این دلیل ساده که درک نمی کنند که اولویتهای آنها در زمینه بسته بندی کاملاً متفاوت است.
بسته بندی در کشورهای پیشرفته
کشورهای پیشرفته اشباع شده از بسته بندی گاهی اوقات به علت استفاده بیش از حد از بسته بندی مورد انتقاد قرار می‌گیرند، درواقع نیز چنین امری وجود دارد. با وجود این، ساکنین آمریکای شمالی از ارزانترین غذای جهان نیز سود می برند یعنی حدود یازده تا چهارده درصد درآمد صرف خرید مواد غذایی می شود. هزینه غذا در اروپا حدود بیست درصد درآمد است و در یک کشور کمتر توسعه یافته هزینه غذا ممکن است 95 درصد درآمد خانواده را به خود اختصاص دهد.
ساده لوحانه است اگر بگوییم کشورهای کمتر توسعه یافته زمینه کافی برای تولید غذا در اختیار ندارند، هرچند در برخی موارد واقعاً چنین است.
سازمان ملل کارکنانی دارد که وظیفه شان ارتقاء سطح بسته بندی و تخصص در این زمینه در کشورهای کمتر توسعه یافته است. بسته بندی را می توان سلاحی در مقابل گرسنگی جهان قلمداد کرد.
